Ο ήλιος τον χειμώνα

 

Καθώς ο χειμώνας έχει μπει για τα καλά και το χιόνι έχει κάνει την εμφάνισή του σε όλα τα χιονοδρομικά της χώρας, δεν είναι λίγοι οι λάτρεις των χειμερινών σπορ που ενόψει γιορτών και διακοπών θα πάρουν τα όρη και τα βουνά.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως το αντηλιακό μας, γιατί οι κίνδυνοι από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία είναι μεγάλοι και  ουσιαστικά οι ίδιοι, είτε κανείς βρίσκεται το καλοκαίρι στην παραλία για μπάνιο, είτε στο βουνό για σκι, καθώς το κρύο δεν προστατεύει το δέρμα. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα επίπεδα των υπεριωδών ακτινών  μπορεί να είναι στην κορυφή ενός χιονισμένου βουνού ίδια με αυτά σε μια καυτή μέρα του καλοκαιριού στην παραλία.

Ακτίνες UVA: είναι αρκετά επιβλαβείς για μακροχρόνια έκθεση, καθώς σε αυτές κυρίως οφείλεται η γήρανση του δέρματος. Μπορούν να διαπεράσουν ακόμα και το γυαλί και να εισχωρήσουν βαθιά μέσα στο δέρμα. Η βλάβη που προκαλούν οι  UVA ακτίνες εντοπίζονται κυρίως στην πρόωρη γήρανση του δέρματος, ενώ υπάρχουν μελέτες που τις σχετίζουν με την πρόκληση καρκίνου του δέρματος. Οι ακτίνες αυτές υπάρχουν καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και δεν προκαλούν πόνο ηλιακού εγκαύματος. Τα αποτελέσματα από την έκθεση σε αυτές μπορούν να καθυστερήσουν ακόμα και 20 ή και περισσότερα χρόνια. Πληθώρα ερευνών έδειξαν ότι ακόμα και το 90% των ρυτίδων προκαλούνται από τις UVA ακτίνες και αν αυτές δεν προκαλούν ηλιακό έγκαυμα, ευθύνονται για την εμφάνιση των ελεύθερων ριζών. Είναι κυρίως υπεύθυνες για την φωτογήρανση,, γιατί ένα μέρος τους  καταστρέφει το κολλαγόνο και την ελαστίνη, τις ίνες που διατηρούν τη σφριγηλότητα και την ελαστικότητα της επιδερμίδας. Επιπλέον, εξασθενούν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού προκαλώντας έτσι φθορά των κυττάρων, φωτοευαισθησία, αλλεργικές αντιδράσεις και καρκίνο του δέρματος.

Ακτίνες UVB: εισχωρούν λιγότερο στο δέρμα, αλλά είναι υπεύθυνες για τα ηλιακά εγκαύματα και επίσης συνδέονται με την καταστροφή του DNA. Από την άλλη, ενεργοποιούν την παραγωγή βιταμίνης D, που τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και μας βοηθά στην πρόληψη των ασθενειών, όπως την οστεοπόρωση, τον διαβήτη, την αρθρίτιδα και την κατάθλιψη. Για να παραχθεί βιταμίνη D, προϋπόθεση είναι η έκθεση στον ήλιο για περίπου 20 λεπτά, ενώ μετά τα 20 λεπτά έκθεσης στον ήλιο, η βιταμίνη D καταστρέφεται από την ακτινοβολία UVA. Έτσι, η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο μπορεί τελικά να προκαλέσει μείωση της βιταμίνης D.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι όσοι κάνουν χειμερινά σπορ, όπως σκι και σνόουμπορντ, δεν συνειδητοποιούν πάντα το πρόβλημα και δεν φροντίζουν να προστατεύσουν ανάλογα το δέρμα τους. Υπάρχει μια υπερβολική ποσότητα υπεριώδους ακτινοβολίας σε αυτά το υψόμετρα, που αντανακλάται από το χιόνι και έρχεται πάνω στον άνθρωπο από όλες τις κατευθύνσεις. Οι σκιέρ είναι λουσμένοι στην ακτινοβολία. Η υπεριώδης ακτινοβολία φτάνει στο μέγιστο επίπεδό της κατά τις μεσημεριανές ώρες, που είναι και οι πιο επικίνδυνες για το δέρμα. Όσο πιο μεγάλο είναι το υψόμετρο του χιονοδρομικού κέντρου και όσο πιο ηλιόλουστη η χειμωνιάτικη μέρα, τόσο μεγαλύτερη είναι η ακτινοβολία που δέχεται ένας σκιέρ.

Αν και η ακτινοβολία UV μπορεί να μειωθεί μέχρι και κατά το ήμισυ από τα σύννεφα, παρόλα αυτά παραμένει ακόμα αρκετή για να βλάψει το δέρμα. Γι’ αυτό, οι ερευνητές επισημαίνουν την ανάγκη όσοι κάνουν χειμερινά σπορ, μικροί και μεγάλοι, να βάζουν αντηλιακό τουλάχιστον 30 λεπτά πριν βγουν στις πλαγιές για σκι και άλλα παιγνίδια, ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος για να απορροφηθεί από το δέρμα τους. Κάθε περίπου δύο ώρες το αντηλιακό πρέπει να ανανεώνεται, επειδή η υπεριώδης ακτινοβολία το διασπά ή αυτό ξεπλένεται από τον ιδρώτα και το χιόνι που πετάγεται στο πρόσωπο κατά το κατέβασμα μιας πλαγιάς. Η χρήση καλύμματος κεφαλής, γυαλιών ηλίου και γαντιών επίσης συνίσταται.

Ο καρκίνος του δέρματος είναι μια ολοένα πιο συχνή μορφή καρκίνου, που τείνει να εξελιχτεί σε επιδημία. Στο μεγαλύτερο βαθμό οφείλεται στην υπεριώδη ακτινοβολία, με το μελάνωμα να είναι το πιο θανατηφόρο είδος δερματικού καρκίνου. Γι αυτό λοιπόν, δεν αμελούμε να χρησιμοποιούμε κρέμες με  αντηλιακή προστασία όλο τον χρόνο. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνουν οι γονείς στα μικρά παιδιά, που δέρμα τους είναι πολύ ευαίσθητο και επίσης άτομα που το δέρμα τους έχει την τάση να εμφανίζει πανάδες και λεκέδες από τον ήλιο.

 

Ο Βιο-μπαξές εύχεται καλές διακοπές σε μαθητές-φοιτητές και καλές γιορτές σε όλους τους φίλους που παρακολουθούν τις «Βιο-λογικές κουβέντες».